Posle mesec dana zamornog, ali zanimljivog i inspirativnog posla, studenti arheologije iz Beograda i Sarajeva, pod budnim okom profesora dr Slaviše Perića sa beogradskog Arheološkog instituta, privode kraju istraživanje neolitskog lokaliteta kod Drenovca.

Nalazište se prostire na čak šezdesetak hektara kraj auto-puta Beograd – Niš i već desetak godina pod lupom je arheologa i studenata. Oni su nastavili radove na četvrtom stambenom objektu-kući pod ogromnim balonom, zaštićeni od sunca i usputnih radoznalaca. Iskopavaju se ostaci drevne kulture koja je postojala pre oko 7.000 godina, odnosno 5.000 godina pre naše ere. Zbog svoje veličine, naselje je nazvano „neolitski megalopolis“, ali nije imalo vremena da se razvije u pravi grad jer je stradalo u nekoj, prirodnoj ili društvenoj katastrofi.

Osim na iskopavanju predmeta, studenti rade i na njihovom obeležavanju, sortiranju, rekonstrukciji i konzervaciji. Kao i prethodnih leta, baza im je u drenovačkoj osnovnoj školi.

– U pitanju je obilje arheološkog materijala neprocenjive vrednosti jer je ovaj lokalitet bio jedan od najvećih neolitskih naselja. Jako su gusto bile postavljene kuće i to u pravilnim razmacima, što govori da je grad imao dobru unutrašnju organizaciju – kaže Branislav Stojanović, direktor Zavičajnog muzeja u Paraćinu. On je kao student arheologije i sam pre više godina radio u ovom letnjem kampu.

Na prostoru od Drenovca do Bagrdana nalaze se ostaci čak 80 neolitskih naselja, pa je ideja-vodilja profesora Perića bila da se dokaže da je ovaj deo Pomoravlja središte neolitizacije čitave jugoistočne Evrope. Pretpostavlja se da je samo kod Drenovca živelo naselje sa oko 1.500 kuća, što je zaista ogroman broj za ondašnji period. Kuće koje su u prethodnom periodu istražene locirane su na osnovu geo – magnetnih snimanja, a rezultati iskopavanja mnogo govore o tadašnjem načinu života i aktivnostima ljudi.

Blizina Koridora 10 uslov je za dalji razvoj ovog neolitskog nalazišta, a veliki koraci u tom pravcu već su načinjeni. Izgradnja balon-sale pod kojom istraživači rade – bio je prvi od koraka. Projektovan je još jedan balon, do lokaliteta izgrađene su pristupne staze, a u neposrednoj blizini sagrađen je objekat Centra za istraživanje neolita, koji će biti baza za buduće istraživače. Međutim, zbog nedostatka novca država ove godine nije dalje investirala u objekat pa su radovi zastali.

Kad projekat bude završen, opština Paraćin dobiće kraj Drenovca Centar za istraživanje neolita, jedinstvenu ustanovu na Balkanu. Biće to stecište naučnika i istraživača iz celog sveta, mesto za istraživanje i edukaciju i svojevrsna turistička atrakcija. Opština se, naime, izborila za dozvolu za parking kraj auto-puta, pa će turisti konačno imati pristup lokalitetu.